گزارش| نگاه ترکیه به رژیم اسرائیل از اربکان تا اردوغان

گروه سیاسی "تیتریک"؛ در مورد سفر رئیس رژیم صهیونیستی به ترکیه، اغلب روزنامه های چاپ آنکارا و استانبول از کنار این موضوع گذشته و به آن اعتنایی کردند. اما روزنامه ملی گازته ارگان حزب اسلامگرای سعادت ترکیه، در مورد این سفر به دولت اردوغان هشدار داده و از قول تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب مزبور نوشت: حمایت از اسرائیل، آینده ترکیه را به خطر می اندازد. کارا ملا اوغلو از شاگردان قدیمی مرحوم نجم الدین اربکان است.

اربکان ۳۰ سال پیش در مورد اهداف صهیونیست ها در منطقه هشدار داده و از ترکیه خواسته بود به هیچ شکلی با اسرائیل ارتباط برقرار نکند.

اربکان چه می گفت؟

سیاستمداران اسلامگرای ترکیه، همگی از زیر شنل بزرگ اربکان بیرون آمده اند. زمانیکه اربکان هنوز به مقام نخست وزیری ترکیه نرسیده بود، در سال ۱۹۹۲ میلادی در یک سخنرانی آتشین درباره اسرائیل گفته بود:«دولت نباید در مورد اسرائیلی ها، سر ملت ما را  کلاه بگذارد. نباید به اندازه یک ذره در برابر آنها مسامحه و چشم پوشی کنیم. خیالتان راحت باشد، اسرائیل فقط دشمن فلسطینیان نیست و تهدیدی علیه همه آناتولی، ترکیه و جهان اسلام است. باید این صهیونیست ها را از جهان اسلام بیرون بریزیم و هیچ ارتباطی با آنها برقرار نکنیم.»

اربکان در ادامه و خطاب به آمریکا گفته بود:«من از همین جا به آمریکایی ها می گویم؛ اگر حامی واقعی اسرائیل هستید، تشریف ببرید در قاره خودتان به آنها زمین و قلمرو جدید بدهید. مثلاً اجازه بدهید به جای به آتش کشیدن اراضی جغرافیای جهان اسلام، آنها در آمریکای لاتین صاحب قلمرو و نفوذ شوند.»

شاگردان اربکان می گویند او در سال ۱۹۹۲ بارها به افراد نزدیک خود گفته :«اگر به اظهارات تحلیل گران، روزنامه نگاران و مورخین پرروی اسرائیلی جواب ندهیم، روزی می رسد که به کمک آمریکا، بیت المقدس را به عنوان پایتخت صهیونیسم معرفی کنند.»

اسرائیل، نقطه اختلاف حیاتی اربکان – اردوغان

به باور بسیاری از کادرهای رده بالای سیاسی نزدیک به اربکان، چند و چون نگرش افرادی همچون عبدالله گل، رجب طیب اردوغان و دیگران به مساله اسرائیل و فلسطین، یک مساله حیاتی و بنیادین بوده و بر سرنوشت حزب اسلامی رفاه، تاثیر گذاشته است.

مصطفی کمال آک، رهبر پیشین حزب سعادت درباره دلایل عمده جدایی اربکان و اردوغان گفته است:«باور کنید اگر پای مساله اسرائیل در میان نبود، اساساً چیزی به نام حزب  عدالت و توسعه تاسیس نمی شد. مساله چنین است: غربی ها به استاد ما جناب اربکان پیام دادند و به او گفتند: ما کاری می کنیم که در ترکیه قدرت اول شوید. هم تامین مالی حزب و هم حذف مخالفین، بر عهده ما. اصلاً لازم نیست نگران باشید. اما شرط داریم. اول این که شما باید ضامن امنیت اسرائیل باشید و با اسرائیل مخالفت نکنید. تامین خواهید شد. دو، شما ما را در تفسیر جدید اسلام سیاسی یاری خواهید کرد. سوم، شما از ما در پروژه خاورمیانه بزرگ حمایت خواهید کرد. خوب…استاد ما اربکان، حتی یک لحظه درنگ نکرد و این پیشنهادات را بدون بحث و بررسی، رد کرد. باور کنید اگر زیر بار می رفت و می پذیرفت، حزب عدالت و توسعه ایجاد نمی شد.»

سخنان کمال آک، یادآور یکی از سنگین ترین اتهامات نجم الدین اربکان علیه گل و اردوغان است. او بارها  گفته بود که ۳ ژنرال غربزده یعنی انور پاشا، طلعت پاشا و جمال پاشا، راه را برای کنار زدن عبدالحمید خان آخرین پادشاه عثمانی فراهم کردند و شاگردان اربکان نیز راه را برای پایان دادن به حیات سیاسی استاد خود، صرف کردند.

نگاهی به سخنرانی های قدیمی اربکان نشان می دهد که او بارها بی محابا اعلام کرده که ترکیه، خواهان ایفای مهمترین نقش در طرح آمریکایی موسوم به «خاورمیانه بزرگ» است.

تلاش اردوغان برای بازگشت نزد دوستان قدیمی

پس از آن که اردوغان، آرنچ، گل، شنر و دیگران از اربکان جدا شدند و حزب عدالت و توسعه را تاسیس کردند، او و شاگردان قدیمی اش در حزب سعادت، عملاً در موقعیت ضعیفی قرار گرفتند و از آن روزگار تاکنون، هیچگاه نتوانسته اند سهم چندانی در قدرت داشته باشند. اما این حزب اعلام کرده که فلسفه وجودی خود را امر به معروف و نهی از منکر می داند و صرفاً به دنبال قدرت و سهم گرفتن نیست.

با این حال، اردوغان پارسال تصمیم گرفت تا حزب سعادت را به حزب خود ضمیمه کند. برای رسیدن به این هدف، به خانه اوغوز خان اصیل ترک رئیس شورای سیاست گذاری حزب رفت و رضایت او را تا حدودی به دست آورد. اما اصیل ترک با بیماری کرونا درگذشت و تمل کاراملا اوغلو رهبر حزب سعادت، نه تنها حاضر به توافق و سازش با اردوغان نشد، بلکه به گسترده ترین ائتلاف مخالفین اردوغان پیوست.

سفر شیمون پرز رئیس رژیم صهیونیستی به ترکیه در سال ۲۰۰۸ میلادی، یک سفر ۳ روزه بود که تبدیل به نقطه عطفی در روابط ترکیه و اسرائیل شد. در این سفر، پرز و محمود عباس در معیت عبدالله گل رئیس جمهور و اردوغان نخست وزیر، در پارلمان ترکیه سخنرانی کردند.

سخنرانی شیمون پرز در پارلمان ترکیه، اولین سخنرانی رییس جمهور اسراییل در پارلمان یک کشور مسلمان بود. ترکیه یکی از همپیمانان مهم برای اسراییل به شمار می رفت و اولین کشور مسلمانی بوده که اسراییل را به رسمیت شناخته است.

در همان دوران نیز، یکی از پایه های اصلی رابطه ترکیه و اسراییل، همکاریهای نظامی و امنیتی این دو کشور بود. حتی زمانی که تنش ها در زمان جنگ دوم لبنان بالا گرفت، روابط امنیتی ترکیه و اسراییل همچنان پابرجا ماند.

اگر چه ترکیه به دنبال آن بود که با پذیرایی از پرز و محمود عباس، نقش مهمی در مذاکرات صلح فلسطین بر عهده بگیرد، اما این هدف هیچگاه محقق نشد. چرا که به گفته مبارزین فلسطینی، صهیونیست ها به هیچ حرف وعده ای پایبند نیستند. با این حال، ترکیه یک بار دیگر عادی سازی روابط خود با اسرائیل را در دستور کار قرار داده و شواهد نشان می دهد که اتفاقاً این آنکارا است که در این میان، اشتیاقی زایدالوصف از خود نشان داده است.

ترکیه با وجود مخالفت بسیاری از مبارزین فلسطینی و فعالان اسلامگرای داخلی، پذیرای هرتزوگ رئیس رژیم صهیونیستی است. میشل هرتزوگ همسر رئیس جمهور اسرائیل نیز وی را در سفر رسمی دو روزه به آنکارا همراهی می کند.

 بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی آناتولی، دیدار دو روزه رئیس رژیم صهیونیستی از ترکیه از امروز چهارشنبه آغاز می‌شود و کارشناسان نزدیک به حزب عدالت و توسعه مدعی آن هستند که این سفر، به معنی آغاز فصل جدیدی در روابط دوجانبه است.

در بخش نخست این گزارش، به این اشاره شد که غیر از روزنامه ملی گازته ارگان حزب اسلامگرای سعادت (شاگردان مرحوم نجم الدین اربکان)، دیگر مطبوعات و رسانه های ترکیه به سفر هرتزوگ، دید انتقادی ندارند. ملی گازته به دولت اردوغان هشدار داده و از قول تمل کارا ملا اوغلو رهبر این حزب اعلام کرده که حمایت آنکارا از اقدامات رژیم صهیونیستی، به آینده ترکیه در منطقه و جهان لطمه خواهد زد.

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه سوم فوریه گذشته پیش از سفر به اوکراین از دیدار دو روزه اسحاق هرتزوگ از ترکیه در اواسط ماه مارس خبر داده بود. روابط میان ترکیه و اسرائیل پس از حمله نظامیان اسرائیل به کشتی ماوی مرمره در سال ۲۰۱۰ به پایین‌ترین حد خود رسید و افزایش تنش‌ها در فلسطین نیز تاثیر منفی بر روابط آنکارا و تل‌آویو برجای گذاشت.

اما در یک سال گذشته، تیم نزدیک اردوغان یعنی هاکان فیدان رئیس سرویس اطلاعاتی میت، خلوصی آکار وزیر دفاع، مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه، ابراهیم کالن رئیس مشاورین سیاست خارجی و امنیت ملی و بالاخره عمر چلیک مذاکره کننده ارشد آکپارتی، بر روی پروژه عادی سازی روابط بین ترکیه و اسرائیل کار کرده اند و حالا ظاهراً این پروژه به هدف خود رسیده است.

با آن که مرحوم نجم الدین اربکان ۳۰ سال پیش در مورد اهداف صهیونیست ها در منطقه هشدار داده و از ترکیه خواسته بود به هیچ شکلی با اسرائیل ارتباط برقرار نکند، اردوغان اشتیاق فراوانی برای عادی سازی روابط با صهیونیست ها دارد.

او گفته است که سفر هرتزوگ، سرآغازی برای تقویت همکاری های سیاسی – امنیتی و اقتصادی بین ترکیه و اسرائیل خواهد بود.

از شُو بزرگ «وان مینت» تا فصل جدید روابط

همچنان که در بخش پیشین این گزارش بدان اشاره شد، سفر محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین و شیمون پرز رئیس وقت رژیم صهیونیستی به ترکیه در سال ۲۰۰۷ میلادی، اتفاق مهمی بود.

این اتفاق منجر به تقویت روابط ترکیه و اسرائیل شد. اما تنها دو سال پس از این سفر مهم، رجب طیب اردوغان نخست وزیر وقت ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه حرکت عجیبی انجام داد.

در نشست جهانی داووس، بین او و پرز تنشی روی داد که توجه جهانیان را به سوی خود جلب کرد. اردوغان به تندی به پرز تاخت و او را قاتل نامید. مجری برنامه نیز تلاش کرد سخنان اردوغان را قطع کرد. اما او که ظاهراً فقط در گفتن یک جمله کوتاه «وان مینت» (یک دقیقه)، انگلیسی بلد بود، چندین بار داد زد، وان مینت. یعنی یک دقیقه وقت بدهید حرف بزنم. سپس پرز را با خاک یکسان کرده و با بیان جمله دیگر از این به بعد داووس برای من تمام شده، جلسه  را ترک کرد. این نمایش و شُو بزرگ اردوغان در بسیاری از کشورهای اسلامی، مورد تایید و استقبال قرار گرفت.

اردوغان بعدها یک بار دیگر به مدار اسرائیل بازگشت و برای به دست آوردن دل صهیونیست ها گفت: «من خشم خودم را برسر مجری میزگرد ریختم و نه شخص پرز!»

یک کاسبی ۸ میلیارد دلاری   

طی سال‌های اخیر علی‌رغم کاهش سطح روابط دیپلماتیک میان ترکیه و اسرائیل، حجم روابط اقتصادی روند روبه رشدی را شاهد بوده است. براساس داده‌های سازمان ملی آمار ترکیه (TÜIK)، حجم مبادلات تجاری میان ترکیه و اسرائیل طی پنج سال اخیر همواره افزایش یافته و این میزان در سال گذشته به رقم 8.4 میلیارد دلار رسیده است.

سطح مراودات تجاری میان ترکیه و اسرائیل در سال ۲۰۲۰ نیز ۶.۲ میلیارد دلار رقم خورد. میزان صادرات ترکیه به اسرائیل در سال ۲۰۲۱ شاهد رشد ۳۵.۱ درصدی بوده و به رقم ۶.۴ میلیارد دلار بالغ شده که بیشترین میزان در تاریخ بوده است. همچنین ترکیه در سال ۲۰۲۱ میلادی ۲.۱ میلیارد دلار کالا و خدمات از اسرائیل وارد کرده است. بخش آهن و فلزات، صنایع خودروسازی، تراکتور، دوچرخه، موتورسیکلت و صنایع پلاستیکی بیشترین سهم را در صادرات ترکیه به اسرائیل به خود اختصاص داده اند.

عبور آرام از کنار غزه

بکر شیرین از تحلیلگران ترکیه که ده ها گزارش و مقاله درباره جنایات رژیم صهیونیستی در فلسطین، لبنان و مناطق دیگر منتشر کرده، در مورد غزه، نکته مهمی را مطرح کرده است.

او می گوید: «دولت ترکیه قبلاً و پس از واقعه ماوی مارمارا، بارها خطاب به صهیونیست ها اعلام کرد که عادی شدن شرایط زندگی در غزه و رفع محاصره، یکی از شروط مهم آنکارا، برای بازگشت به میز مذاکره است. اما حالا که اردوغان هرتزوگ را به ترکیه دعوت کرده، آرام و بی اعتنا از کنار غزه گذشتند و در مورد آن سکوت کردند.»

وضعیت مبارزین فلسطینی در ترکیه

ابراهیم کالن سخنگوی اردوغان، چند روز پیش برای انجام آخرین هماهنگی های سفر هرتزوگ به ترکیه، همراه با یک هیات سیاسی و امنیتی به سرزمین های اشغالی سفر کرد.

او علاوه بر دیدار با رئیس دفتر هرتزوگ و چند مقام امنیتی رژیم صهیونیستی با گروه های فلسطینی هم دیدار کرد و در بیت المقدس نیز در کنار کودکان فلسطینی، عکس یادگاری گرفت. گفته می شود او به گروه های فلسطینی قول داده که مشکلی برای فعالیت های آنان به وجود نخواهد آمد. اما واقعیت این است که نه تنها برای فلسطینی ها، بلکه برای فعالان اخوان المسلمین مصر نیز مشکلات و محدودیت های مهمی در استانبول و آنکارا به وجود آمده است.

در چند ماه اخیر که عادی سازی روابط آنکارا – قاهره بر روی میز قرار گرفته، مودبانه از ده ها فعال سیاسی و رسانه ای اخوانی خواسته شده که به فعالیت در خاک ترکیه پایان داده و فیتیله را پایین بکشند. لذا طبیعی است که طی هفته های آتی، همین اتفاق در مورد مبارزین فلسطینی هم تکرار شود.

شواهد نشان می دهد که دولت اردوغان در روابط خود با رژیم صهیونیستی، رویکردی کاملاً عملگرایانه و مبتنی بر منافع سیاسی دارد و از آنجایی که فعالیت در حوزه مدیریت و ترانزیت منابع انرژی شرق مدیترانه برای ترکیه اهمیت حیاتی پیدا کرده، حالا شاهد این هستیم که حزب عدالت و توسعه از شعارهای آتشین قبلی، فاصله می گیرد.

منبع: آناج

انتهای پیام/